Działanie umyślne i rażące niedbalstwo

Jeżeli chodzi o pojęcie umyślności działania, ma ono miejsce wówczas, jeżeli poszkodowanemu można z całym przekonaniem przypisać zamiar nieprzestrzegania przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia w celu spowodowania wypadku. Innymi słowy umyślność występuje wówczas, gdy sprawca wypadku ma zamiar doprowadzenia do wypadku i godzi się na jego skutki. Nieumyślność zaś występuje wtedy, gdy poszkodowany nie miał zamiaru doprowadzenia do wypadku, ale mógł przewidzieć skutki nieprzestrzegania przepisów bhp. Oznacza to, że poszkodowany wprawdzie nie chciał, aby do wypadku doszło, a naruszając przepisy o ochronie życia i zdrowia, mógł przewidzieć, że do takiego wypadku dojdzie.

Rażące niedbalstwo zachodzi wówczas, gdy nie jest niczym nadzwyczajnym przewidzenie przez pracownika wypadkowych skutków nieprzestrzegania przepisów bhp. Przy ocenie rażącego niedbalstwa należy oceniać możliwość przewidywania skutków, uwzględniając osobowość poszkodowanego, wiek, doświadczenie życiowe i zawodowe, wykształcenie oraz ogólny poziom intelektualny. Chodzi więc o możliwość przewidywania, jakiej można oczekiwać i jakiej wymaga się od przeciętnego pracownika, odpowiednio przeszkolonego w zakresie bhp w sprawach niewymagających dodatkowej wiedzy fachowej lub specjalizacji.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 29 października 1998 r. (III AUa 510/98, OSA 1999, z. 7, poz. 88) stwierdził, że pojęcie "rażącego niedbalstwa" nie jest równoznaczne ze "zwykłym niedbalstwem", czyli takim zachowaniem pracownika, który przewiduje skutki swego działania (lub zaniechania), lecz spodziewa się, że ich uniknie, oraz gdy skutków tych nie przewiduje, chociaż może i powinien je przewidzieć.

W wyroku z dnia 30 listopada 1999 r. (II UKN 221/99, OSNP 2001, nr 6, poz. 205) Sąd Najwyższy stwierdził, że niedbalstwo pracownika jako wyłączna przyczyna wypadku przy pracy zwalnia pracodawcę od odpowiedzialności tylko wtedy, gdy miało charakter rażący, a więc graniczyło z umyślnością.

Podobnie w orzeczeniu z dnia 15 listopada 2000 r. (II UKN 43/00, OSNP 2002, nr 11, poz. 273) Sąd Najwyższy podkreślił, że naruszenie przepisów spowodowane umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa użyte w ustawie wypadkowej wskazuje, że zamiar w przypadku winy umyślnej lub możliwość i obowiązek przewidywania w przypadku winy nieumyślnej, dotyczą naruszenia przepisów, a nie skutków zdarzenia. Ustawodawca wyraźnie określił warunek, iż przyczyną wypadku było naruszenie przepisów i to naruszenie spowodowane było wskutek rażącego niedbalstwa. Ustalenie, że przyczyną wypadku było naruszenie przez poszkodowanego przepisów o ochronie życia i zdrowia spowodowane umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, nie może opierać się tylko na domniemaniu zespołu powypadkowego, lecz musi być poparte dowodami stanowiącymi podstawę takiego stwierdzenia.

Edward Kołodziejczyk

http://www.abc.com.pl